Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku wywodzi swoją misję i cel działalności z idei Patrona. Ludwik Zamenhof był przekonany, że główną przyczyną sporów i nieporozumień między ludźmi są - jakbyśmy dzisiaj powiedzieli - zakłócenia w komunikacji. Remedium miał być nowy język - uniwersalna platforma komunikacyjna. Tak powstało esperanto. W jego idei łatwo odnaleźć podwaliny myślenia o współpracy i porozumieniu ponad podziałami etnicznymi, religijnymi, historycznymi, kulturowymi, geograficznymi. Zamenhof miał wizję świata, w którym - przynajmniej w sferze ideałów - obecnie żyjemy. Pragnął wielonarodowej wspólnoty, która nie niszcząc charakteru społeczności lokalnych, oferuje możliwość efektywnego dialogu, wymiany informacji, idei, technologii, rozwoju współpracy gospodarczej i kulturalnej.
Popularyzacji myśli i osoby Ludwika Zamenhofa służy przede wszystkim wystawa stała - „Białystok młodego Zamenhofa”. Ekspozycja, oparta na materiałach dźwiękowych, wideo i fotograficznych, jest przykładem nowoczesnego, bardzo atrakcyjnego dla odbiorców sposobu obcowania z przeszłością. To nie tylko prezentacja materiałów historycznych, ale też próba odtworzenia klimatu czasu, w którym po ulicach Białegostoku przechadzał się nastoletni Ludwik Zamenhof. O sukcesie takiej formy prezentacji mogą świadczyć bardzo pozytywne opinie zwiedzających.
Wszystkie działania CLZ pomyślane są tak, by poruszać się na szeroko pojętym pograniczu - kultur, światopoglądów, wyznań, nacji. Pogranicze, to „teren zapalny”, a jednocześnie życiodajny sztuki, która - w naszym odczuciu - jest doskonałą płaszczyzną dla podejmowania otwartego i szczerego, często trudnego, ale merytorycznego dialogu. Umożliwiając dialog, niwelując zakłócenia w komunikacji międzyludzkiej, zmierzamy do stopniowego osłabiania, a w przyszłości usunięcia barier, wynikających z naturalnej obawy przed tym co inne, nieznane, a przez to stanowiące potencjalne poczucie zagrożenia dla naszej tożsamości.
Podstawowe cele:
- budowanie świadomości i tożsamości lokalnej poprzez poszerzanie wiedzy o wielokulturowym, wielowyznaniowym i wielonarodowym bogactwie - historycznym i współczesnym - naszej małej ojczyzny;
- promowanie wiedzy o postaci i dziele Ludwika Zamenhofa;
- propagowanie postaw dialogu i tolerancji wobec odmienności, otwarcia na inne nacje, kultury, religie i światopoglądy;
- propagowanie wiedzy o kulturze miasta i regionu - ich bogatej historii i dzisiejszym życiu kulturalnym;
- edukacja dzieci i młodzieży;
- promowanie patriotyzmu lokalnego - dumy z faktu, że „jesteśmy stąd”;
- stworzenie bogatej i różnorodnej formalnie oferty kulturalnej dla mieszkańców miasta i regionu.
Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku ma ambicję stać się miejscem spotkania i dialogu dla wszystkich mieszkańców tygla kultur i narodów jakim jest Podlasie, a szerzej Kresy. Naszym marzeniem jest, by Centrum Zamenhofa stało się nie tylko w założeniach, ale w codziennej praktyce, konkretnych działaniach Centrum Dialogu i Edukacji Międzykulturowej.